หากจะต้องนึกถึงดอกไม้มงคลที่อยู่คู่กับบ้านเรือนคนไทยมาเป็นเวลายาวนาน ก็คงจะต้องนึกถึง ดอกลีลาวดี กันอย่างแน่นอน เพราะดอกไม้ชนิดนี้เป็นหนึ่งในดอกไม้สวยงามที่มีทั้งความเป็นมงคล ทั้งยังส่งกลิ่นหอมอ่อนๆ ช่วยให้บรรยากาศรอบบ้านผ่อนคลายได้มากยิ่งขึ้น
ถึงแม้ว่าเดิมทีในความคิดของหลายคนอาจมองว่าดอกไม้ชนิดนี้เป็นดอกไม้อาถรรพ์ ไม่ควรปลูกเอาไว้ในบ้าน แต่ในปัจจุบันความนิยมของคนที่อยากปลูกดอกไม้ชนิดนี้กลับมีเพิ่มมากขึ้น ดังนั้นในบทความนี้เราจะพาทุกคนไปทำความรู้จักกับดอกไม้กลิ่นหอม พร้อมอัปเดตความหมายของดอกลีลาวดี ตลอดจนแนะนำวิธีปลูกดอกลีลาวดีที่สามารถทำตามกันได้ง่ายๆ เลย
ความหมายของดอกลีลาวดีตามความเชื่อ
ดอกลีลาวดี นั้นไม่ได้มีชื่อที่รู้จักกันอย่างในปัจจุบัน เพราะดอกไม้ชนิดนี้มีชื่อว่า ‘ดอกลั่นทม’ หรือ ‘ดอกลั่นธม’ แต่เพราะชื่อเสียงเรียงนามเดิมของมันมีความไม่เป็นมงคล และยังไปคล้ายคลึงกับเสียงของคำว่าระทม เพราะฉะนั้นมันจึงกลายเป็นดอกไม้ที่มีความเชื่อว่าหากปลูกเอาไว้ในบ้านก็จะทำให้เจ้าของบ้านพบแต่ความทุกข์ระทม เศร้าโศก และความสูญเสีย
ต่อมาสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระราชินีในรัชกาลที่ 9 ได้มีการเปลี่ยนจากชื่อดอกลั่นทมให้กลายมาเป็นดอกลีลาวดี ซึ่งเป็นชื่อที่มีความไพเราะมากกว่า โดยมีความหมายว่าดอกไม้ซึ่งมีท่วงท่าสวยงามและอ่อนช้อย อ้างอิงจากรูปร่างลักษณะของต้นลีลาวดีที่มีความอ่อนช้อย ทอดกิ่งไปมาดูมีชีวิตชีวาสวยงาม ทำให้หลังจากนั้นเป็นต้นมาลีลาวดีก็ได้กลายมาเป็นดอกไม้ความหมายดีที่นิยมปลูกเอาไว้บริเวณบ้านมาตลอดเลยนั่นเอง
ลักษณะของดอกลีลาวดี
ลักษณะของดอกลีลาวดีโดยทั่วไปเรียกได้ว่าเป็นต้นไม้ยืนต้นขนาดกลางค่อนไปทางสูงใหญ่ (ขึ้นอยู่กับสายพันธุ์และการดูแล) มีการแตกกิ่งก้านออกไปเป็นพุ่มสวยงาม ตัวดอกจะมีเรียวแหลมหรือโค้งมนประมาณ 5 กลีบในหนึ่งดอก และจะจับกลุ่มรวมกันเป็นช่อ โดยอาจพบได้หลายสี ไม่ว่าจะเป็นสีขาว สีแดง สีชมพู หรือสีเหลืองอ่อน เป็นต้น
ลีลาวดีมีประโยชน์อย่างไรบ้าง
ถึงแม้ว่าแต่ก่อนดอกลีลาวดีจะถูกนับว่าเป็นดอกไม้อัปมงคลที่เชื่อว่าจะนำพาความสูญเสียมาให้ผู้ปลูก แต่ในความเป็นจริงแล้วนอกจากความสวยงามของดอกลีลาวดีจะทำให้มันกลายมาเป็นไม้ประดับยอดฮิตแล้ว สรรพคุณหรือประโยชน์ของลีลาวดีเองก็ยังมีมากมาย จนทำให้หลายคนสร้างอาชีพจากการใช้ประโยชน์จากลีลาวดีได้เลยทีเดียว ซึ่งประโยชน์ทั่วๆ ไปของดอกไม้ชนิดนี้ก็ได้แก่
- ดอกและเปลือกใช้เป็นยาในการบรรเทาอาการไข้หวัดหรือไข้มาลาเรีย
- รากสามารถใช้แก้อาการร้อนในได้
- ช่วยในการบรรเทาอาการไอ
- มีสรรพคุณเป็นยาถ่าย
- เปลือกและรากช่วยขับลมในกระเพาะอาหารได้
- มีฤทธิ์ช่วยในการขับเหงื่อ
- ใบลีลาวดีสดหากนำไปผิงไฟ สามารถนำมาประคบเพื่อลดอาการบวมได้
- สามารถทำธูปจากดอกลีลาวดีได้
วิธีปลูกดอกลีลาวดีให้เติบโตสวยงาม
เนื่องจากต้นของดอกลีลาวดีจัดเป็นไม้ยืนต้น ดังนั้นวิธีปลูกดอกลีลาวดีสำหรับมือใหม่ที่อาจจะไม่ได้รู้จักเทคนิคในการดูแลต้นไม้ ควบคุมการเจริญเติบโต หรือวิธีการตัดแต่งกิ่งมากพอ ก็ให้พยายามเลือกพื้นที่นอกบ้านในการปลูกดอกไม้ชนิดนี้ เพราะจะทำให้ไม่ต้องคอยกังวลใจว่ากิ่งก้านหรือตัวดอกที่ร่วงหล่นจะทำให้ไปเกะกะพื้นที่ใช้สอยอื่นๆ ภายในบ้าน นอกจากนั้นก็ยังจะต้องมีขั้นตอนในการปลูก ดังนี้
- สามารถเลือกปลูกดอกลีลาวดีได้หลายวิธี เช่น เพาะเมล็ด เสียบยอด ปักชำ หรือการติดตา เป็นต้น
- เลือกพื้นที่ในการปลูกโดยจะต้องเป็นพื้นที่กลางแจ้ง ซึ่งโดนแดดจัด
- จัดเตรียมดินในการปลูก โดยจะต้องทำให้ดินมีลักษณะร่วนปนทราย ไม่อุ้มน้ำมากเกินไป เพราะลีลาวดีเป็นต้นไม้ที่ไม่ชอบความชื้น
- หากปลูกในกระถางจะต้องมีการเจาะรู หรือเตรียมช่องทางในการระบายน้ำให้ดี ป้องกันปัญหารากเน่า
- จัดการนำเอาพันธุ์ลีลาวดีลงดินและหมั่นรดน้ำให้พอเปียก
วิธีการดูแลดอกลีลาวดี
ต้นของดอกลีลาวดีนั้นจัดได้ว่าเป็นต้นไม้ที่มีความคงทนต่ออากาศและสภาพแวดล้อมที่ร้อนและแห้งแล้ง แต่ถึงอย่างนั้นใครที่อยากให้ลีลาวดีออกดอกผลิใบอย่างสมบูรณ์สวยงาม ไม่ว่าจะเพื่อความสวยหรือต้องการเพาะพันธุ์ขายเป็นอาชีพก็ยังจำเป็นจะต้องศึกษาวิธีดูแลดอกไม้ชนิดนี้กันเอาไว้อยู่ดี ซึ่งการดูแลลีลาวดีก็จะมีรายละเอียดดังนี้
- วิธีรดน้ำ
สำหรับวิธีรดน้ำต้นไม้ที่ไม่ชอบความชื้นอย่างลีลาวดีนั้น ก็จำเป็นจะต้องพิจารณาปริมาณน้ำที่ใช้ จากแหล่งที่ปลูกด้วยว่าปลูกในแปลงดินปกติหรือปลูกในกระถาง ซึ่งมีความสามารถในการระบายน้ำได้น้อยกว่า โดยถ้าใครปลูกดอกลีลาวดีกันในกระถางก็ให้ทำการรดน้ำแค่พอเปียกทั่วถึง อย่าให้มีน้ำขัง และรดน้ำประมาณอาทิตย์ละ 2 ครั้งก็ถือว่าเพียงพอแล้ว
- วิธีใส่ปุ๋ย
เคล็ดลับรวมถึงวิธีใส่ปุ๋ยให้กับดอกลีลาวดีก็จะมีอยู่หลายวิธี ขึ้นอยู่กับความสะดวกหรือประสบการณ์ของแต่ละบุคคล โดยอาจจะเริ่มเสริมสารอาหารให้กับต้นไม้โดยผสมมูลสัตว์หรือปุ๋ยอินทรีย์เอาไว้ในดิน จากนั้นเมื่อต้นเริ่มโตมากขึ้นก็ให้ทำการใส่ปุ๋ยไนโตรเจนเพื่อบำรุงใบ และเสริมปุ๋ยฟอสฟอรัสเพื่อทำให้ต้นไม้ออกดอกดี ทั้งยังบานสะพรั่งสวยงามนั่นเอง
- แสงแดด
อย่างที่ได้เกริ่นไปแล้วว่าลีลาวดีนั้นเป็นไม้ยืนต้นที่ชื่นชอบแสงแดดจัดๆ เพราะฉะนั้นการเลือกพื้นที่ปลูกเอาไว้กลางแจ้ง หรือปลูกในบริเวณที่แสงแดดส่องถึงตลอดทั้งวันก็จะทำให้ต้นไม้เติบโตได้ดี ออกดอกได้เต็มต้นสวยงาม แต่ทั้งนี้ทั้งนั้นปริมาณของแสงแดดที่ต้องการก็จะแตกต่างกันออกไปตามสายพันธุ์ เช่น ต้องการแดดครึ่งวัน ต้องการแดดจัดช่วงบ่าย หรือต้องการแสงแดดอ่อนๆ ในช่วงเช้า เป็นต้น
ปัญหาที่พบได้บ่อยหากปลูกดอกลีลาวดีในบ้าน
ในส่วนของปัญหาซึ่งคนที่ปลูกดอกลีลาวดีเอาไว้ในบ้านต้องเคยเจอก็คือเรื่องของยางที่เป็นอันตราย เพราะฉะนั้นจึงต้องให้ความระมัดระวังและอย่าให้เด็กๆ ในบ้านไปปีนต้นไม้ชนิดนี้โดยเด็ดขาด นอกจากนั้นโรคที่พบได้บ่อยในต้นลีลาวดีเองก็ยังมีอยู่หลากหลาย เช่น โรคราสนิมลีลาวดี ซึ่งจะพบได้บ่อยในช่วงฤดูฝนจนถึงช่วงต้นฤดูหนาว โดยวิธีการแก้ไขก็จะต้องมีการควบคุมปริมาณน้ำ กำจัดความชื้น และตัดแต่งกิ่งใหม่
บทส่งท้าย
คือดอกไม้สวยงามที่เคยถูกกล่าวขานว่าเป็นต้นไม้แห่งความทุกข์ระทม แต่ว่าในปัจจุบันนี้มันกลับได้รับความนิยม และมีสรรพคุณที่เป็นประโยชน์หลายประการ ไม่ว่าจะเป็นความสวยงาม การใช้เพื่อรักษาโรค หรือใช้สำหรับสร้างสรรค์ผลิตภัณฑ์ใหม่ๆ ทำให้การปลูกลีลาวดีพบเห็นได้ทั่วไป ซึ่งใครที่อยากจะปลูกดอกไม้ชนิดนี้บ้าง ก็จะต้องเลือกพื้นที่ซึ่งโดนแดดจัด และระวังไม่รดน้ำให้แฉะมากจนเกินไปเพราะมันเป็นพืชทนแล้งที่ไม่ชอบความชื้นเลยนั่นเอง
ขอขอบคุณคลิปจาก เจ้าซ่าพาป่วน
อ่านบทความเพิ่มเติมได้ที่ preserved-flower.biz
